علیرضا مناقبی در گفتگو با روزنامه آرمان گفت: کاهش تاثیر مولفه‌های سیاسی بر نرخ ارز
علیرضا مناقبی
آرمان– نوسانات شدید ارزی و به‌دنبال آن صدور ابلاغیه‌های متعدد، شوک‌های ناگهانی بود که بر پیکره اقتصاد کشور وارد شد و صدمات بی‌شماری را به‌همراه داشت.
با این‌حال ریزش قیمت دلار که عده‌ای معتقدند به‌دنبال دادن اختیارات ویژه به بانک مرکزی از سوی شورای عالی هماهنگی اقتصادی روی داده است، جو دیگری را بر بازار حاکم کرده و فعالان اقتصادی می‌گویند اکنون فرصتی طلایی است که دولت در سیاست‌های خود تجدیدنظر کند تا بهترین فضای کسبوکار برای فعالان اقتصادی که مکررا از نبود سیاست منسجم و قابل اتکا گلایه می‌کنند، فراهم شود.
در همین زمینه، علیرضا مناقبی، رئیس مجمع واردات در گفت‌وگو با «آرمان» می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین توقعات فعالان اقتصادی از دولت دوازدهم این است که حال که منحنی تغییرات نرخ دلار نزولی شده، میزان اثرگذاری مولفه‌های سیاسی و غیراقتصادی را بر نرخ ارز کاهش دهد، تا به این صورت بنگاه‌های اقتصادی بتوانند مبتنی بر کنش و واکنش‌های اقتصادی، برنامه‌های مربوط به بنگاه‌های خود را نظام ببخشند.» او همچنین خواستار استقلال نظام بانکی است، چراکه به باور او، این مهم یکی از زیرساخت‌‌های اساسی برای نجات اقتصاد ایران از شوک‌های ناگهانی به بازار ارز است.
تحلیل شما از رویدادهای اخیر بازار که به‌دنبال ریزش شدید دلار حادث شد، چیست؟ تحولات ارزی چه پیامدهایی برای تولید و تجارت کشور در پی داشت؟
مروری بر افزایش غافلگیرکننده نرخ ارز در روزهای آغازین سال نو و کاهش شدید آن در روزهای اخیر نشان از آن دارد که باید تحولات نرخ ارز را به‌صورت ریشه‌ای و ساختاری و به‌دور از هیجانات بازار مورد مطالعه و توجه قرار داد، چرا که نرخ ارز، اساس تنظیم تراز تجاری کشور است و اگر سیاستگذاری‌ها برای آن به‌درستی شکل نگیرد، نمی‌توان توقع داشت نظم و نظام مناسب در واردات و صادرات کشور پدیدار شود.
حتی اگر بخواهیم به‌طور روشن صحبت کنیم باید بگوییم که بود و نبود بسیاری از کالاها و خدمات و نیز واردات و صادرات آنها منوط به نرخ ارز است و خارج‌شدن آن از مسیر تعادل، آسیب‌ها و ناهنجاری‌های متعددی را می‌تواند بر پیکره تولید و تجارت کشور تحمیل کند تا جایی که حتی برنامه‌های کلان کشور نظیر اشتغال‌زایی نیز تحت‌الشعاع نوسانات نرخ ارز قرار می‌گیرد.
گفته می‌شود شوک‌های ارزی و صدور ابلاغیه‌هایی که عمر آنها کمتر از 48ساعت بوده، ضرر زیادی را برای بنگاه‌های اقتصادی کشور به‌همراه داشته است، به‌گونه‌ای که خیلی از این بنگاه‌ها از مدار تولید خارج یا مجبور به تعدیل نیرو شده‌اند. نظر شما چیست؟
واقعیت غیرقابل انکار آن است که موضوع نرخ ارز و نوسانات غافلگیرکننده آن در چند دهه اخیر به یک جزء انکارناپذیر از اقتصاد ایران تبدیل شده و هر از گاهی، شاهد آن هستیم و ترکش این شوک‌های مرد‌افکن به اغلب فعالان اقتصادی وارد شده است.
این موضوع آنچنان در اقتصاد ایران به یک پدیده معمول تبدیل شده که تجربه نشان داده بنگاه‌هایی که از دایره فعالیت‌های اقتصادی در حوزه تجارت خارجی حذف شده‌اند، بیش از آنکه از انتخاب نوع کالای مورد تجارت خود آسیب دیده باشند، از سیاست مالی و اقتصادی خود در مواجهه با تغییرات نرخ ارز، متضرر شده‌اند.
در واقع افزایش نرخ ارز تنها در طول چند روز، می‌تواند تمام اندوخته‌های سالیانه یک بنگاه اقتصادی را به خاکستر تبدیل کرده و خریدهای اعتباری شرکت‌ها را به بلای جان آنها تبدیل کند.
حال که نرخ دلار ریزش کرده است و پیش‌بینی می‌شود که به کمتر از نرخ فعلی برسد، توقع شما به‌عنوان یک فعال اقتصادی از دولتمردان چیست؟
فارغ از تحلیل‌هایی که در رابطه با رفتار مردم و تجار در مواجهه با نوسانات بازار ارز صورت گرفته، آنچه که حائز اهمیت است آن است که یکی از مهم‌ترین توقعات فعالان اقتصادی از دولت دوازدهم این است که حال که منحنی تغییرات نرخ دلار نزولی شده، میزان اثرگذاری مولفه‌های سیاسی و غیراقتصادی را بر نرخ ارز کاهش دهد، تا به این صورت بنگاه‌های اقتصادی بتوانند مبتنی بر کنش و واکنش‌های اقتصادی، برنامه‌های مربوط به بنگاه‌های خود را نظام ببخشند.
براین اساس باید اذعان داشت که هرچند هریک از نظام‌های ارزی اعم از چندگانه، شناور، تک‌نرخی و غیره با توجه به ویژگی‌های ذاتی خود دارای معایب و مزایای ناظر به خود هستند ولی اساسا تا زمانی که رابطه دولت و بانک مرکزی به معنای واقعی مستقل و مجزا نشود، این نگرانی وجود دارد که نوسانات نرخ ارز ممکن است ریشه‌های سیاسی و غیراقتصادی داشته باشد و مردان سیاست بخواهند با مولفه‌های سیاسی، اقتصاد را مدیریت کنند. برپایه این باور، یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌‌های اساسی برای نجات اقتصاد ایران از شوک‌های ناگهانی به بازار ارز، استقلال بانک مرکزی است.
استقلال بانک مرکزی موجب چه تحولاتی می‌شود؟
بانک مرکزی باید بتواند فارغ از فشارهای سیاسی، رفتارهای قابل پیش‌بینی از خود به نمایش بگذارد تا به‌دنبال آن شاهد ثبات بیشتر اقتصادی، بهبود فضای کسبوکار و کاهش نوسانات پولی باشیم. همان‌طور که رئیس جدید بانک مرکزی در آیین معارفه خود تصریح کرده‌اند، حفظ قدرت ارزی کشور مساوی است با صیانت و تقویت منابع و ذخایر بانک مرکزی، کنترل تورم، اصلاح ناترازی‌های موجود در شبکه بانکی، استقرار نظم و انضباط در بانک‌ها و به مهارکشیدن حجم نقدینگی بالا و فزاینده حاضر و هدایت مناسب آن با ابزارهای سیاست پولی و اعتباری، و این مهم جز با تقویت جایگاه بانک مرکزی و نقش‌آفرینی قدرتمندانه و مقتدرانه آن میسر نمی‌شود.